11.7.2023
Na terenu RC Subotice u zasadima vinove loze, kruške, jabuke, paradajza, kao i u svetlosnim lovnim lampama registrovano je prisustvo pojedinačnih primeraka odraslih jedinki i larvi braon mramoraste stenice (Halyomorpha halys) i povrtne stenice (Nezara viridula).
Braon mramorasta stenica je invazivna i polifagna vrsta. Štete nanose i larve i imaga sisanjem biljnih sokova iz svih nadzemnih delova biljaka.
Simptom napada su sitni beličasti okrugli ubodi, koji kasnije mogu prerasti u nekrotične pege. Na napadnutim plodovima često se uočava i pojava deformacija, a takođe oni postaju gorki i neprijatnog ukusa, usled toga što stenice luče neprijatan miris, i to sve umanjuje njihovu tržišnu vrednost.
Glava mramoraste stenice je gotovo četvrtasta na vrhu. Adulti Halyomorpha halys su obojeni različitim nijansama braon boje, zbog čega vrsta i nosi naziv braon mramorasta stenica. Prezimljava imago, a stadijum larve završava se nakon pet larvenih stupnjeva. Nakon buđenja u proleće i dosta dugog perioda dopunske ishrane dolazi do parenja i ovipozicije. Larve Halyomorpha halys su vrlo upadljive i karakterišu ih beli prstenovi na tibijama sva tri para nogu, beli prstenovi na pipcima, ali i bočne ivice protoraksa koje imaju izraštaje nalik na bodlje. Jaja su svetlozeleno do svetloplave boje i položena u grupicama od 20 do 30 komada, najčešće na naličju listova. Tek ispiljene larve drže se na okupu, da bi posle prvog presvlačenja krenule u aktivnu potragu za hranom.
Slika 1. Larva Halyomorpha halys na plodu kruške
Po osobinama i štetnosti veoma je slična, i vrsta Nezara viridula, zelena povrtna stenica. Odrasle jedinke su intenzivno zelene boje, dok larve tokom svog razvoja menjaju boju. Ono što je karakteristično za svih pet larvenih uzrasta jeste prisustvo belih tačkica po telu. Štete pričinjavaju i larve i odrasle jedinke koje buše biljno tkivo i sisaju sokove. Ova stenica polaže buretasta jaja na naličje listova u gomilicama. Sveže položena jaja su bele boje, a sa razvojem dobijaju crvenkastu nijansu.
Slika 2. Nezara viridula na listu vinove loze
Dobru efikasnost u suzbijanju ovih štetočina pokazuju insekticidi iz grupe piretroida.
RC Subotica nastavlja sa praćenjem stenica u biljnoj proizvodnji i blagovremeno će obaveštavati proizvođače o potrebi njihovog suzbijanja u usevima i zasadima. 24.6.2023
Na području delovanja RC Subotica, zasadi vinove loze se nalaze u fazi bobice su veličine zrna pšenice (BBCH 73) do faze bobice veličine graška (BBCH 75).
Tokom vizuelnih pregleda vinove loze na prisustvo cikade Scaphoideus titanus, utvrđeno je da trenutno dominiraju larve drugog razvojnog stupnja, dok se sporadično javljaju i larve trećeg razvojnog stupnja.
larva cikade L3 Scaphoideus titanus- velika slika
Ova cikada je vektor fitoplazme Flavescence doree (FD) koja prouzrokuje veoma destruktivno oboljenje - zlatasto žutilo vinove loze.
RC Subotica nastavlja sa praćenjem ove štetočine i signaliziraće pravo vreme za tretman. 7.6.2023
Na području delovanja RC Subotica vinova loza se nalazi u fenofazi cvetanja: cvetne kapice odvojene od drški, do početak cvetanja: 10% cvetnih kapica opalo (BBCH 60-61).
Vizuelnim pregledom zasada vinove loze registrovali smo prisustvo larvi cikade (Scaphoideus titanus), vektora fitoplazme Flavescens doree, prouzrokovača zlatastog žutila vinove loze.
Larve prolaze kroz pet razvojnih stupnjeva, a larve trećeg larvenog stupnja su infektivne, i tu sposobnost zadržavaju do kraja života. Infektivnost larve nastaje nakon njene ishrane na zaraženim čokotima vinove loze u trajanju od nekoliko sati.
Obzirom da je tek treći larveni stupanj infektivan, za sada se hemijske mere suzbijanja ne preporučuju.
30.7.2022
Na području delovanja RC Subotica, na lokalitetu Bački Vinogradi, u zasadima jabuke sorte Ajdared i Jonagold se registruje velika brojnost kolonija krvave vaši (Eriosoma lanigerum).
Krvava vaš pored direktnih šteta na jabuci, stvara uslove za naseljavanje drugih štetočina i prozrokovača bolesti. Prisustvo kolonija vaši se zapaža po belim vatastim tvorevinama na lisnim drškama, deblu i granama.
Simptomi oštećivanja se ogledaju u vidu hipertrofije tkiva ili stvaranja vodenih tumora koje vaši izazivaju ubacivanjem fermenata u toku sisanja hranljivih materija.
Na korenu se štete manifestuju u vidu tumora koji onemogućavaju protok hranljivih materija.
Prezimljujuće beskrilne ženke na korenu jabuke su tamnozelene, sa glavom i grudima skoro crnim. Beskrilne ženke su jajolikog oblika (letnje generacije), crvenkastomrke, prekrivene s leđne strane belim voštanim vlaknima koja im daje vunasti izgled. Pipci su kratki, imaju šest članaka, sifoni jako redukovani. Mlade larve su bez voštanih navlaka, sivosmeđe, bez sifona sa dugom sisaljkom.
Veći deo populacije krvave vaši prezimljava u stadijumu larve (L1- L2), oko korena na dubini do 15 cm, a manji deo u pukotinama pri osnovi debla i na korenovom vratu.
Kada krene vegetacija (krajem marta ili u aprilu), larve L1 se penju na nadzemne delove stabla, pričvrste se i počinju da sišu hranljive materije. Larve L2 koje su prezimele na korenu fiksiraju se i ostaju na korenu.
Krvava vaš se pojavljuje prvenstveno na ranama, na mestima orezivanja i letorastima, gde larve lako zavuku svoju sisaljku u sočno kalusno tkivo. Razmnožava se partenogenetski rađajući žive larve. Jedna ženka rađa 100-150 larvi čije razviće traje oko 20 dana. Nadzemna populacija daje 10-12 generacija godišnje, a u toku jula i avgusta pored beskrilnih, obrazuju se i krilate jedinke, koje preleću i naseljavaju okolna stabla. Kolonije su posebno brojne u jesen. Tada se kolonija polako spušta na prizemni deo stabla i na koren jabuke, gde će prezimeti. Preživljavanje vrste iz godine u godinu zavisi od beskrilnih, viviparnih formi.
Detaljnije informacije u vezi suzbijanja se mogu videti u preporuci od 28.7.2022. 15.7.2022
Na području delovanja RC Subotica zasadi vinove loze se nalaze u fenofazi razvoja ploda: bobice veličine graška grozdovi obešeni i početak dodirivanja bobica ( BBCH 75-77 ).
Pregledom žutih lepljivih ploča koje su postavljene u zasade vinove loze, sa ciljem praćenja prisustva cikade Scaphoideus titanus ,na lokalitetu Ljutovo, uočeno je prisustvo odraslih jedinki te štetočine. Navedena cikada je vektor fitoplazme Flavescense doree prouzrokovača zlatastog žutila vinove loze.
Simptomi zlatastog žutila na vinovoj lozi su:
· promena boje lista - kod crnih sorti ljubičasta do crvena, kod belih sorti zlatnožuta;
· savijanje spoljašnjih ivica lista prema naličju;
· skraćene internodije na zaraženim lastarima;
· pojava rehuljavih grozdova koji zaostaju u razvoju u odnosu na zdrave;
· odsustvo lignifikacije zaraženih lastara.
Mere kontrole zlatastog žutila su:
· uklanjanje zaraženih čokota;
· suzbijanje vektora, cikade Scaphoideus titanus;
· uništavanje potencijalnih izvora zaraze (divlja loza, napušteni vinogradi, korovi). 13.6.2022
Na području delovanja RC Subotica, zasadi vinove loze se u zavisnosti od sorte nalaze u fenofazama od puno cvetanje: 50% cvetnih kapica otpalo, do formiranje ploda: mladi plodovi počinju da rastu, ostaci cvetova opadaju ( BBCH 65-71 ).
Pregledom zasada vinograda registrovano je prisustvo larvi cikade Scaphoideus titanus drugog larvenog stupnja razvoja na naličju listova.
Larva II razvojnog stadijuma cikade
Svi larveni stadijumi i imago se hrane na naličju lista vinove loze. Larve prolaze kroz pet razvojnih stadijuma, a larve trećeg larvenog stadijuma mogu postati infektivne i tu sposobnost zadržavaju do kraja života. Infektivnost nastaje nakon njene ishrane na zaraženim čokotima vinove loze u trajanju od nekoliko sati. Inkubacioni period u telu cikade iznosi oko 20-ak dana. Fitoplazma se ne prenosi na potomstvo cikade.
Prilikom vizuelnog pregleda zasada vinove loze uočeno je i prisustvo imaga repičinog sjajnika (Meligethes aeneus). Imago pravi štete hraneći se polenom i to može dovesti do smanjenog broja bobica tj. pojave rehuljavih grozdova.
Imago repičinog sjajnika na vinovoj lozi
RC Subotica nastavlja sa praćenjem prisustva štetočina u zasadima vinove loze i na vreme će signalizirati vreme za sprovođenje hemijskih mera zaštite. 31.5.2022
Na području delovanja RC Subotica zasadi vinove loze se nalaze u zavisnosti od sorte i lokaliteta, u fazi cvast nabubrela, cvetovi zatvoreni zajedno spojeni, do faze cvasti potpuno razvijene, cvetovi odvojeni (BBCH 55-57).
Vizuelnim pregledom zasada vinove loze, registrovano je prisustvo larvi prvog stupnja razvoja cikade Scaphoideus titanus, na naličju listova vinove loze. U toku je početak piljenja larvi ove štetočine.
Njena štetnost se ogleda u tome što je vektor fitoplazme Flavescence doree (FD) koja prouzrokuje destruktivno oboljenje poznato pod nazivom zlatasto žutilo vinove loze.
Hemijske mere zaštite se za sada ne preporučuju, jer tek larve trećeg razvojnog stupnja imaju sposobnost da prenesu fitoplazmu na zdrave čokote. 21.9.2021
Na području delovanja RC Subotica, u pojedinim zasadima jabuke se registruje prisustvo kolonija krvave vaši (Eriosoma lanigerum).
Krvava vaš je štetočina jabuke, mada se ponekad može naći i na krušci, dunji i oskoruši. Prisustvo vaši se lako zapaža po belim vatastim tvorevinama na lisnim drškama, deblu i granama. U toku sisanja hranljivih materija ubacuju fermente koji izazivaju ubrzano deljenje ćelija, što za posledicu ima hipertrofiju tkiva ili stvaranje “vodenih tumora”. Štete nanose i kolonije na korenu, jer prouzrokuju tumore koji onemogućavaju kretanje hranljivih materija.
Najveći deo populacije krvave vaši prezimljava u stadijumu larve (L1- L2), oko korenovog vrata, na dubini do 15 cm, a manji deo populacije prezimi zaštićen u pukotinama ili ispod kore jabuka. Mogu preživeti i na - 27°C.
Sa kretanjem vegetacije larve L1 migriraju na nadzemne delove stabla, pričvrste se i sišu hranljive materije. Krvava vaš se pojavljuje prvenstveno na ranama, gde larve lako zavuku sisaljku u tkivo. U toku leta mogu se naći na lisnim drškama i mladarima. Pri jačem napadu naseljavaju plodove, koji su zaprljani njihovim izlučevinama, koje su dobra podloga za razvoj gljiva čađavica.
Krvava vaš je prisustna u voćnjacima cele godine jer razvijaju 10-15 generacija godišnje. Razmnožavaju se partenogenetski. U toku jula formiraju se krilate jedinke, koje prelaze na okolna stabla. Dugotrajno prisustvo kolonija krvave vaši može dovesti do sušenja stabala.
Za suzbijanje ove štetočine najvažnije su preventivne mere kontrole:
- Izbor manje bujnih podloga (najčešće korišćene podloge M106 I M9 su atraktivnije za ovu vrstu)
- Izbor sorti (Jonagold i Ajdared su osetljivije na ovu štetočinu)
- Smanjiti oštećivanje voćaka
- Izbalansirano đubrenje radi umerenog rasta izdanaka
- Kvalitetna rezidba radi stvaranja prozračne krune
- Izbor terena za podizanje voćnjaka.
Hemijskim merama ova štetočina se teško suzbija, jer ima gustu voštanu navlaku koja je štiti i skriveni način života. U fazi mirovanja vegetacije se koriste mineralna ulja. Najbolji rezultati u suzbijanju se postižu u proleće, u fazi naseljavanja, dok vaši nemaju voštanu navlaku. Tokom vegetacije mogu se koristiti insekticidi: Teppeki (a.m. flonikamid) ili Movento 100 SC (a.m. spirotetramat). Za uspešno suzbijanje važno je dobro nakvasiti koloniju. Štetočina se može suzbijati i u jesen, nakon berbe plodova. Ukoliko su kolonije vaši sporadične, mogu se premazivati debla ili grane četkom sa rastvorom insekticida.
Najčešće se u toku vegetacije ova štetočina drži pod kontrolom zbog primene insekticida za suzbijanje drugih insekata. Do njene ekspanzije dolazi krajem leta, kada se završi sa primenom insekticida, a vremenski uslovi pogoduju njenom razmnožavanju (toplo i suvo vreme). U toku vegetacije, populaciju vaši može smanjiti parazitna osica Aphelinum mali, koja polaže jaja u larve trećeg stupnja. Nakon polaganja jaja larve krvave vaši pocrne, i nemaju voštanu prevlaku. Zato je preporuka da se za suzbijanje krvave vaši koriste selektivni insekticidi koji štede prirodne neprijatelje. 30.8.2021
Vizuelnim pregledima zasada vinove loze na području delovanja RC Subotica, registrovano je prisustvo simptoma zlatastog žutila, oboljenja koje prouzrokuje fitoplazma Flavescence doree. Ovo je najdestruktivnija fitoplazma u vinovoj lozi koja može da pričini velike ekonomske štete.
Simptomi su najizraženiji u ovom periodu godine, a manifestuju se na listovima koji su trouglastog ili srcolikog oblika zbog savijanja krajeva listova prema naličju lista. Dolazi i do promene boje listova zbog razlaganja hlorofila, i pojave karotenoida (žuti pigment), i antocijana (crveni pigment). Kod belih sorata promena boje ide od svetlozelene do žute a kod crnih sorata su to razne nijanse crvene boje. Simptomi prisustva fitoplazme se ispoljavaju i na generativnim organima, grozdovi su rehuljavi a čak može doći i do njihovog sušenja. Vremenom se zaraženi čokoti suše i u potpunosti propadaju.
Bolest se širi zaraženim sadnim materijalom i vektorom – cikadom Scaphoideus titanus, koja čitav život provodi na vinovoj lozi. Štete koju ona pravi direktnom ishranom na vinovoj lozi su zanemarljive u odnosu na štete koju čini prenoseći fitoplazmu. Ima jednu generaciju godišnje, i 5 larvenih stupnjeva, a infektivna postaje od trećeg larvenog stupnja.
Mere zaštite u cilju sprečavanja širenja vektora fitoplazme Flavescence doree su:
1. Praćenje pojave cikade Scaphoideus titanus i primena insekticida (videti preporuke od 24.6, 06.07.,30.7.)
2. Krčenje i spaljivanje čokota koji pokazuju simptome infekcije, a koji su najuočljiviji upravo u ovom periodu
3. Krčenje zapuštenih vinograda koji su potencijalni rezervoari zaraze
4. Uništavanje spontane flore oko vinograda i korovskih biljaka
5. Korišćenje zdravog sadnog materijala. 24.8.2021
Na području delovanja RC Subotica zasadi vinove loze se nalaze u fenofazi sazrevanja bobica: početak sazrevanja: bobice početak šarka, do šarak bobica (BBCH 81-83).
Vizuelnim pregledom zasada vinove loze uočili smo prisustvo simptoma karakterističnih za esku vinove loze, na lokalitetu Šupljak, sorti Merlot, u vinogradu starom 9 godina.
|
|
|
|
- velika slika |
velika slika |
Ovo je jedna od najstarijih bolesti na vinovoj lozi, za koju se smatra da je bila poznata u mediteranskim krajevima još u vreme Rimljana. Uglavnom se javlja u starijim vinogradima, ali je sve češća pojava simptoma i na mladim čokotima. Pod nazivom "eska" podrazumeva se kompleksna bolest u kojoj su prouzrokovači oboljenja nekoliko vrsta gljiva ( Phaemoniella chlamydospora, Phaeoacremonium aleophilum, Fomitiporia mediterranea i dr. )
Promene se najčešće ispoljavaju na listovima u periodu od cvetanja do rane jeseni. Bolest se može ispoljiti u hroničnom ili akutnom obliku.
Hronični tip bolesti karakterističan je po tome što se u zoni između nerava lista javljaju izdužene žute ili crvenkasto-smeđe nekroze. Na listu samo glavni nerv zadržava zelenu boju. Na kraju može doći do sušenja i opadanja lišća pre vremena.
Akutni tip se manifestuje iznenadnim sušenjem čokota, pa je u upotrebi za ovu bolest često naziv i apopleksija. Do ove pojave dolazi najčešće tokom letnjih meseci u periodima kada je vrlo toplo. Simptomi se mogu javiti i na bobicama u vidu mrko-ljubičastih pega koje se pri jačem napadu spajaju, pa dolazi do njihovog pucanja i sušenja. Lastari koji su zaraženi zaostaju u porastu, venu i ne dolazi do njihovog zdrvenjavanja.
Infekcije čokota nastaju prilikom rezidbe ili drugim mehaničkim oštećenjima, tako da treba obratiti pažnju na higijensko-sanitarne mere:
- sadnja zdravih loznih kalemova
- dezinfikovati alat prilikom rezidbe 70% - tnim alkoholom
- pri orezivanju ne praviti velike rezove, a orezane delove izneti iz vinograda i spaliti
- premazati rane nakon rezidbe kalemarskim voskom. |
|
|
|
|