Moniloza - Monilia laxa
ŠTETNI ORGANIZAM: Monilia laxa
SINONIM: nema
NARODNI NAZIV: nema
TAKSONOMSKI STATUS:
Rrazred: Eumycota
Podrazred: Deuteromycotina
Klasa: Hyphomycetes
Red: Hyphales
Familija: Moniliaceae
Rod: Monilia
Vrsta: Monilia laxa
KARANTINSKI STATUS: nema
DOMAĆINI: spada u vrlo štetna oboljenja koštičavog voća. Najčešće se javlja na osetljivim sortama višanja, kajsija i šljiva i uzrokuje masovno propadanje cvetova i grančica, zbog čega prinos biva značajno umanjen.
GEOGRAFSKA RASPROSTRANJENOST: Monilia laxa, kao parazit koštičavog voća, je najraprostranjenija na severnoj Zemljinoj polulopti. Razvoju gljive pogoduju umereni klimatski uslovi, te je stoga Evropa kontinent na kojem se patogen najčešće javlja, a nju prate Azija i Severna Amerika.
SIMPTOMI
Simptomi bolesti se ispoljavaju na cvetovima, lastarima, grančicama i plodovima. Cvetovi - zaraženi cvetovi postaju mrko-sive boje, uginjavaju, suše se i otpadaju. Na tim cvetovima dolazi do formiranja micelijske navlake i reproduktivnih organa gljive tj. konidija. U povoljnim uslovima konidije prodiru iz cvetova u grančice uzrokujući njihovo sušenje.
Plodovi su najpodložniji napadu u vreme zrenja, transporta i čuvanja. Na pokožici ploda dolazi do formiranja mrke pege koja se širi po čitavom plodu, ubrzo čitav plod truli i dobija čvrstu konzistenciju. Ovakvi plodovi tkz. mumije služe parazitu za prezimljavanje, i u proleće u doba cvetanja na tim mumijama dolazi do obrazovanja konidija, a njihovo masovnije obrazovanje se lako prepoznaje po koncentričnim krugovima koji se jasno uočavaju na takvim plodovima. Konidije nastale na mumijama se rasejavaju i vrše primarne infekcije cvetova.
MORFOLOGIJA
Jastučasta micelija, koja se u proleće obrazuje na zaraženim biljnim delovima, sastoji se od konidija limunastog ili ovalnog oblika, koje su povezane u lancima. Konidije su dugačke od 17-25 µm, a široke od 10-15 µm. Apotecije se obrazuju u polnom ciklusu gljive i predstavljaju flašasta plodonosna tela na kojima se obrazuju askusi sa askosporama. Askusi, koji su cilindričnog oblika sa zadebljanim vrhom, sadrže po 8 jednoćelijskih askospora poređanih u jednom redu. Askospore su elipsoidnog oblika, dužine 6,2–17,5 µm i 3,7-10 µm širine. Askospore takođe predstavljaju izvor zaraze.
CIKLUS RAZVIĆA
U ciklusu razvoja M. laxa su prisutne micelije i mumije (mumuficirani plodovi), kao vegetativni organi i apotecije sa askusima kao generativni organi gljive. Primarnu infekciju izazivaju konidije koje se obrazuju na mumificiranim plodovima, ovakve plodove lako uočavamo u voćnjacima tokom zime jer se zadržavaju na krošnji voćaka, konidije se stvaraju i na mumijama koje nalazimo na tlu voćnjaka ili na suvim otpalim granama. U nekim slučajevima zarazu mogu uzrokovati i askospore nastale u apotecijama koje se stvaraju na sklerocijama, mada se smatra da su konidije glavni izvor inokuluma, kako za primarne, tako i za sekundarne zaraze. Mumuficrani plodovi gljivi služe za prezimljvanje. U proleće konidije obrazovane na mumificiranim plodovima dospevaju do cvetova, pa zatim i do grančica (putem vazduha, insekata, kišnim kapima) i uzrokuju njihove sušenje i otpadanje. U doba zrenja dolazi do infekcije plodova koji trule i mumificiraju se, i na taj način dolazi do stvaranja novih mumija spremnih za prezimljavanje parazita. Oštećeni plodovi od insekata, insolacije, hemikalija i drugih faktora, doprinose intenzivnijem napadu patogena.